مواد پر کردن دندان چه هستند؟ ترمیم دندان پوسیده یا دچار تروما شده یک روش ضروری ترمیم دندان است. دندانپزشک باید ناحیه آسیب‌دیده یا پوسیده را که حفره یا سوراخی در دندان ایجاد می‌کند، تمیز کند. پس از آن، سوراخ با یک ماده پرکننده دندان پر می‌شود تا سطح دندان یکدست شود و دوباره طبیعی به نظر برسد. از آنجایی که طیف وسیعی از مواد پرکننده دندان وجود دارد، در این مقاله در مورد انواع مواد پر کردن دندان برای ترمیم دندان‌های طبیعی صحبت می‌کنیم.
پر کردن دندان چیست؟
پر کردن دندان راهی برای بازگرداندن دندان آسیب‌دیده در اثر تروما یا دندان پوسیده به عملکرد و شکل طبیعی خود است. هنگامی که دندانپزشک تشخیص می‌دهد که دندان نیاز به پر کردن دارد، ابتدا مواد پوسیده را از دندان برمی‌دارد، ناحیه آسیب‌دیده را تمیز می‌کند و سپس، حفره تمیز شده را از مواد پرکننده دندان، پر و ترمیم می‌کند.
با بستن فضاهایی که باکتری‌ها می‌توانند وارد شوند، پر کردن به جلوگیری از آبسه، پوسیدگی عمیق‌تر و .. کمک می‌کند. دندانپزشک برای پرکردن دندان از موادی نظیر طلا، پرسلان، رزین کامپوزیت (پرکننده همرنگ دندان)، آمالگام (آلیاژی از جیوه، نقره، مس، قلع و گاهی روی) و .. استفاده می‌کند.
کدام نوع از مواد پرکردن دندان بهتر است؟
آنچه برای هر بیمار بنا به تشخیص دندانپزشک مناسب است با توجه به نوع آسیب، میزان ترمیم، آلرژی به مواد خاص، محل مورد نیاز پر کردن دهان و نهایتا هزینه آن تعیین می‌شود. پس، می‌توان گفت که مواد پرکننده دندان برای همه به‌صورت یکسان پیشنهاد نمی‌شود.
انواع مواد پر کردن دندان
هنگامی که نیاز به پر کردن دندان است، مواد مختلفی وجود دارد که دندانپزشک می‌تواند از بین آن‌ها برای ترمیم دندان استفاده کند. هر ماده پرکننده دندان دارای مزایا و معایبی است و عوامل مختلفی وجود دارد که می‌تواند بر استفاده از آن‌ها تاثیر گذار باشد. بعضی از این عوامل عبارت‌اند از محل قرارگیری دندان در دهان، نحوه گاز گرفتن دندان‌ها و بزرگی یا کوچکی نقطه پرکردگی دندان و .. .
دندانپزشک در مورد گزینه‌های مواد پر کردن دندان و اینکه چه نوع روش پرکردن دندان برای بیمار بهترین است تصمیم‌گیری می‌کند؛ زیرا ممکن است شرایط برای هر دندان متفاوت باشد. معمولا از مواد متنوعی می‌توان برای پوشاندن سوراخ ناشی از آسیب و پوسیدگی استفاده کرد. این مواد عبارت‌اند از:
1. پر کردن با طلا
پرکننده‌های طلا، که به آن‌ها اینله یا آنله نیز می‌گویند، آلیاژی از طلا، مس و سایر فلزات با محوریت طلا دارد. قابل ذکر است که بیشتر پرکردگی‌های دندان با طلا از ترکیب کامپوزیت طلا و سایر فلزات هستند؛ زیرا طلا نوعی فلز نرم و انعطاف‌پذیر است. در نتیجه، استفاده از طلا به‌تنهایی برای پرکردن دندان توصیه نمی‌شود. از این رو، بسیاری از فلزات دیگر مانند پالادیوم، روی و پلاتین به ترمیم با طلا اضافه می‌شوند تا مواد طلا را برای پر کردن دندان تقویت کنند.
ترکیب فوق تضمینی بوده و پر کردن دندان با طلا بسیار قوی است. علاوه بر این، رنگ طلایی خود را نیز حفظ می‌کند که برای برخی مانند یک مزیت عمل می‌کند. طلا یکی از بهترین مواد پرکردن دندان محسوب می‌شود. این نوع از مواد پرکردن دندان معمولا بادوام‌ترین نوع پر کردن دندان است که 20 سال یا بیشتر دوام می‌آورد؛ اما گران‌‌ترین هم است.
2. پر کردن با کامپوزیت
مواد پرکننده‌های کامپوزیت از مواد پلاستیکی و رزین ساخته می‌شوند. وقتی کامپوزیت داخل دندان قرار می‌گیرد، کاملا نرم بوده و با پرتو کیور آبی رنگ سخت می‌شود. این ماده یک گزینه رایج و البته محبوب است؛ زیرا همرنگ خود دندان طبیعی است؛ حتی می‌توان آن را با رنگ دندان‌های طبیعی بیمار به طور سفارشی مطابقت داد. بنابراین، مانند ماده پرکننده آمالگام قابل مشاهده نیست.
همچنین، پرکننده‌های کامپوزیت به اندازه برخی از انواع دیگر ماندگاری ندارند. طول عمر آن‌ها می‌توانند از 5 تا 10 سال باشد و پس از آن ممکن است در صورت تشخیص دندانپزشک نیاز به ترمیم و جایگزینی داشته باشد.
3. پر کردن دندان با آمالگام
بیش از 150 سال است که از آمالگام به‌عنوان ماده پرکننده برای ترمیم دندان‌ها استفاده می‌شود. آمالگام یکی از بادوام‌ترین مواد پرکننده دندان است. پرکننده آمالگام نقره بیش از نقره حاوی مواد معدنی دیگری از جمله قلع، روی، مس و جیوه است.
این ماده یک انتخاب معمول و رایج است؛ زیرا محکم و ماندگار است و قیمت کمتری نسبت به سایر گزینه‌ها دارد. پر کردن آمالگام نقره‌ای معمولی به‌طور متوسط می‌تواند تا 12 سال استفاده شود و ماندگاری داشته باشد. استفاده از این ماده برای دندانپزشکان آسان‌تر است؛ زیرا آلگام به‌راحتی شکل‌پذیر است. مشکل اصلی آمالگام این است که از نظر زیبایی‌شناسی چندان خوشایند نیست. بنابراین، می‌تواند انتخاب خوبی برای دندان‌های خلفی باشد؛ چون کمتر در معرض دید قرار می‌گیرند.
این ماده همچنین می‌تواند با انقباض و انبساط به تغییرات دما واکنش نشان دهد و باعث ترک خوردن دندان یا ایجاد حساسیت دندان شود. این نوسانات ممکن است شکافی بین پرکردن و خود دندان ایجاد کند و باعث ورود بزاق، یا غذا و باکتری‌ها و تشکیل حفره‌های جدید شود. این نفوذ می‌تواند آبسه دندان و مشکلات بعدی ریشه و لثه را به دنبال داشته باشد. علی‌رغم اختلاف نظرات مختلف در مورد وجود جیوه در آمالگام نقره، ماده پرکننده برای استفاده بی‌خطر اعلام شده است.
دلایل آبسه لثه چه می‌تواند باشد؟
4. پر کردن با سرامیک
یکی دیگر از انواع مواد پر کردن دندان، مواد سرامیکی است. این مواد با استفاده از مواد پرسلین یا چینی ساخته شده‌اند که بادوام و زیبا هستند. پرکننده‌های سرامیکی نسبت به سایر پرکننده‌ها هزینه بیشتری دارند؛ اما همرنگ دندان هستند و بهتر از رزین کامپوزیت در برابر لکه و سایش مقاومت می‌کنند.
اشکال استفاده از پرکننده سرامیکی نسبت به کامپوزیت این است که شکننده‌تر است. از این رو، برای جلوگیری از شکستگی باید روی حفره‌های بزرگ استفاده شود تا مقاومت بیشتری داشته باشد. دندانپزشک می‌تواند ناحیه آسیب‌دیده یا پوسیده را بزرگ کند تا جایی برای حجم اضافی در دندان ایجاد شود. برای دریافت بهترین خدمات مربوط به پرکردن دندان می‌توانید از خدمات دکتر حسینی بهترین دندانپزشک در غرب تهران مراجعه نمایید.
5. پر کردن با گلاس آینومر
سیمان گلاس آینومر “GIC” نیز یک ماده پرکننده سفید یا همرنگ دندان است که به اندازه رزین کامپوزیت قوی نیست. فلوراید یکی از مواد تشکیل‌دهنده این ماده پرکننده دندان است. این سیمان کاربردهای زیادی دارد؛ اما کاربردهای رایج آن شامل فیشور سیلانت و پرکردن موقت است.
این نوع پرکننده از ترکیب شیشه و اکریلیک ساخته شده است و معمولا برای کودکانی که دندان‌های‌شان هنوز در حال شکل گیری است استفاده می‌شود. گلاس آینومر در دندان فلوراید آزاد می‌کند تا از پوسیدگی اضافی محافظت کند. با این حال، دوام کمتری دارد؛ زیرا ضعیف‌تر از رزین کامپوزیت است و امکان دارد ترک بخورد یا فرسوده شود. گلاس آینومر معمولی مانند رزین کامپوزیت ظاهر طبیعی ندارد. بعد از مواد پرکردن دندان، روش‌های متفاوت ترمیم دندان با این مواد نیز دارای اهمیت است.
فیشور سیلانت چگونه است؟
شیارهایی که به‌طور طبیعی در سطح رویی دندان‌های عقب وجود دارند می‌توانند بسیار نازک یا عمیق باشند. این امر می‌تواند باعث گیر کردن غذا و تجمع باکتری شود. هنگامی که غذا و باکتری‌ها بارها و بارها در دندان گیر می‌کنند، می‌تواند خطر ایجاد پوسیدگی دندان را در داخل شیارها افزایش دهد.
فیشور سیلانت یک لایه نازک از مواد پرکننده دندان است که روی شیارهای دندان قرار می‌گیرد. این کار به منظور جلوگیری از چسبیدن غذا و باکتری در شیارها و کاهش خطر ایجاد پوسیدگی دندان انجام می‌شود.
فیشور سیلانت‌ها بیشتر در شیارهای دندان‌های مولر عقب بزرگسالان، کودکان و نوجوانان قرار می‌گیرند. گاهی ممکن است دندان‌های دیگر نیز به درمان فیشورسیلانت نیاز داشته باشند. مواد پرکننده معمولا سفید یا شفاف است. گاهی اوقات مواد پرکننده حاوی فلوراید برای محافظت بیشتر است. با گذشت زمان و استفاده از دندان‌ها می‌تواند باعث فرسودگی فیشورسیلانت شود.
پر کردن موقت دندان چیست؟
در شرایط خاص، ممکن است از پر کردن موقت دندان استفاده شود. مثلا زمانی که مواد پرکننده باید دوباره خیلی زود یا در جلسه بعدی دندانپزشکی برداشته شوند. دیگر موقعیت‌های پر کردن موقت دندان شامل موارد زیر است:
- هنگامی که یک دندان به‌طور یکسان نیاز به درمان چند بار در جلسات متعدد دارد
- مواردی که زمان کافی برای تکمیل درمان در یک جلسه دندانپزشکی وجود ندارد
- در طول درمان اورژانسی دندان
- هنگام پوشاندن حفره دندان بین جلسات درمان ریشه.
عوارض مواد پرکردن دندان بعد از ترمیم
پس از پر کردن دندان، ممکن است تغییراتی روی دندان تجربه کرد؛ اما این علائم معمولا مدت زیادی دوام نمی‌آورند و با گذشت زمان از بین می‌روند. به‌عنوان مثال، برخی از افراد پس از ترمیم دندان خود، به فشار، هوا، غذاهای شیرین یا غذاهای سرد حساسیت دارند. معمولا این حساسیت طی یک تا دو هفته کاهش می‌یابد. با این حال، اگر بعد از پر کردن دندان، درد و فشار اضافی هنگام گاز گرفتن احساس شود، ممکن است که ترمیم بیش از حد بلند کار شده باشد. این احتمال رایج‌ترین پاسخ به این مشکل است و دندانپزشک به‌راحتی می‌تواند آن را اصلاح کند.
سخن پایانی درباره مواد پر کردن دندان
در بعضی از موارد، افراد ممکن است پس از پر کردن دندان، احساس شوک شدیدی را تجربه کنند که به آن شوک گالوانیکی می‌گویند. این نوع شوک توسط دو فلز (یکی در دندان که به‌تازگی پر شده و دیگری در سطح خود دندان) ایجاد می‌شود که جریان الکتریکی در دهان بیمار تولید می‌کند. برای مثال، اگر داخل دندان با آمالگام جدید پر شده باشد و روی دندان با تاج طلایی کار شود، با اینکه نادر است؛ اما این اتفاق ممکن است روی دهد. در صورت نیاز باید برای بررسی بیشتر به دندانپزشک خود مراجعه کرد.
اگر پوسیدگی دندان دارید یا دچار تروما شده‌اید، باید برای حفظ بهداشت دهان و دندان خود و همچنین ترمیم دندان و پیشگیری از عواقب جدی دیگر آن به دندانپزشک متخصص مراجعه کنید. دندانپزشک بهترین نوع پر کردن دندان را برای بازگرداندن دندان به حالت طبیعی خود به شما توصیه می‌کند.
