یکی از انواع جراحی‌های دندان، عمل پیوند لثه است که برای ترمیم لثه‌ای که دچار پسروی شده است، مورد استفاده قرار می‌گیرد. پسروی یا عقب رفتن لثه که به آن تحلیل لثه هم می‌گویند، یک مشکل شایع است که 4 تا 12 درصد بزرگسالان را درگیر می‌کند و زمانی رخ می‌دهد که به‌علت فرسودگی بافت لثه، قسمت بیشتری از ریشه دندان نمایان می‌شود. به دلیل این که فرایند این تحلیل تدریجی است، ممکن است فرد تا مدت طولانی به وجود این بیماری پی نبرد. بنابراین، باید به این موضوع دقت ویژه‌ای داشت؛ چرا که عدم درمان این بیماری می‌تواند کار را به جایی بکشاند که در نهایت منجر به از دست دادن دندان شود. در ادامه همراه ما باشید تا بیشتر به این موضوع بپردازیم.
پیوند لثه چیست؟
زمانی که لثه‌های شما از روی دندان‌های‌تان کنار رفته‌اند و ریشه دندان‌های شما در معرض دید قرار دارند، احتمالا دندانپزشک شما انجام جراحی لثه را به شما پیشنهاد می‌کند.
این جراحی باعث توقف تحلیل لثه‌ها شده و جلوی از دست رفتن استخوان یا کل دندان را می‌گیرد. در طی این فرایند، یک تکه از بافت لثه برداشته می‌شود و برای پوشاندن ریشه دندان مورد استفاده قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است که این پیوند به دلایلی مانند اصلاح لبخند یا ترمیم آسیب‌های قبلی انجام می‌شود و شیوه کار در همه موارد یکی است.
پیوند لثه چگونه انجام می‌شود؟
در زمان عمل جراحی پیوند لثه، معمولاً یک دندانپزشک متخصص بیماری‌های لثه (پریودنتیست)، مقداری از بافت نرم همبند را از سقف دهان برمی‌دارد و آن را با بخیه به خط لثه در محل آسیب‌دیده پیوند می‌زند. در طول این فرایند، برای کاهش درد و ایجاد راحتی بیشتر، از آرام‌بخش‌ها برای بیمار استفاده می‌شود. روند بهبود این پیوند نسبتا سریع صورت می‌گیرد و می‌توان انتظار داشت تقریبا حدود 6 هفته پس از جراحی به طول بینجامد.
چهار روش مختلف برای پیوند زدن بافت نرم لثه وجود دارد که عبارت‌اند از:
1. پیوند لثه آزاد (free gingival graft)
در این روش پریودنتیست مستقیما تکه کوچکی از بافت لایه بالایی سقف دهان را برداشته و به کمک بخیه به ناحیه‌ای که به بافت لثه نیاز دارد، پیوند می‌زند. این روش برای افرادی که لثه‌های نازکی دارند و برای ضخیم کردن لثه‌ها نیاز به بافت اضافی دارند، انجام داده می‌شود.
2. پیوند بافت همبند (connective tissue graft)
این نوع پیوند، رایج‌ترین فرایندی است که برای درمان ریشه‌هایی که در معرض دید قرار گرفته‌اند، استفاده می‌شود. در این روش، جراح لثه بخشی از بافت سقف دهان را برش می‌دهد که به این بخش فلپ می‌گویند. سپس، جراح بافت زیر فلپ را برداشته و به مکانی که لثه تحلیل رفته و نیاز به پوشاندن ریشه دندان دارد، بخیه می‌کند.
3. پیوند پدیکل (جانبی) (pedicle (lateral) graft)
در این روش، بافت پیوند به جای سقف دهان، از لثه اطراف یا نزدیک دندان مورد نظر برداشته می‌شود. این روش زمانی انجام می‌شود که بافت کافی را در اطراف دندان‌های مجاور داشته باشیم و نیازی به پیوند بافت از سقف دهان نباشد.
ابتدا بخش کوچکی از بافت پیوند بریده می‌شود؛ به نحوی که یک لبه آن هنوز چسبیده باشد. سپس، لثه بالا یا پایین کشیده می‌شود (بسته به اینکه دندان در فک پایین یا بالا واقع شده باشد) تا روی سطح ریشه آشکارشده دندان را بپوشاند. در پایان، انتهای لثه با بخیه در جای خود دوخته می‌شود.
4. جراحی لثه به کمک لیزر
انجام جراحی پیوند لثه با لیزر یکی از روش‌هایی است که برای درمان بعضی از انواع بیماری‌های لثه استفاده می‌شود. این روش درمانی شامل مزایای بسیاری نظر کاهش طول دوره درمان و کاهش خونریزی است. در این روش درمانی دندانپزشک یا متخصص ترمیم لثه از لیزر با طول موج خاص برای برداشتن بافت ناسالم استفاده می‌کند. به این ترتیب، بافت سالم لثه به‌صورت دست‌نخورده در محل باقی می‌ماند و حداقل مقدار بافت از محل برداشته می‌شود.
پیوند لثه مناسب چه افرادی است؟
این جراحی زمانی به بیماران توصیه می‌شود که لثه به اندازه کافی تحلیل یافته باشد؛ طوری که به‌راحتی بتوان ریشه دندان را مشاهده کرد. گفتنی است با تحلیل لثه، حفره‌هایی بین دندان و لثه ایجاد می‌شود که می‌تواند محل مناسبی برای تجمع باکتری باشد. با گذشت زمان، باکتری‌ها به پلاک یا تارتار تبدیل شده و شما در معرض عفونت، پوسیدگی دندان و بیماری‌های شدید لثه قرار خواهید گرفت. با مراجعه به کلینیک دکتر حسینی، بهترین دندانپزشک در غرب تهران می‌توان از داشتن دندان‌هایی سالم لذت برد.
علاوه بر بیماری لثه، عواملی مثل ژنتیک و سابقه خانوادگی، هورمون‌ها، عدم مراقبت از دندان و حتی مسواک زدن تهاجمی نیز می‌تواند به تحلیل لثه بینجامد. همچنین، پیوند لثه همواره بنابر دلایل پزشکی انجام نمی‌شود و گاهی اوقات، به درخواست متقاضی و صرفا برای در اختیار داشتن لبخند زیبا‌تر انجام می‌شود. در این صورت، پزشک متخصص باید موارد مختلفی را بررسی کند تا بتواند این عمل را انجام دهد.
معرفی انواع مسواک، مزایا و معایب آن‌ها
توجه داشته باشید که تحلیل لثه به‌سادگی قابل مشاهده با چشم غیر مسلح نیست؛ به همین دلیل، همواره توصیه می‌کنیم که به‌صورت منظم به دندانپزشک مراجعه کنید تا وی علاوه بر معاینه بتواند مشکلات دهان و دندان را برطرف کرده و در صورت نیاز درمان‌های لازم را انجام دهد.
عوارض پیوند لثه
عوارض پیوند لثه بسیار کم و نادر است و عفونت ناشی از آن نیز به‌ندرت گزارش شده است. با این حال، ممکن است افراد موارد زیر را تجربه کنند:
- حساس شدن دندان‌ها
- احساس لق شدن دندان‌ها (اگرچه فقط موقتی باشد)
- خونریزی و تورم لثه
- ایجاد فضاهایی بین دندان‌ها
- عفونت (اگرچه بسیار نادر است.)
توجه داشته باشید که هر گونه درد، تورم یا کبودی غیرمنتظره می‌تواند نشانه نامناسبی در پروسه درمان پیوند لثه باشد و در این صورت، باید بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید. همچنین، در برخی از مواقع توصیه می‌شود در صورت تحریک محل درمان و خونریزی، با پدهای مخصوص مانع خونریزی شوید؛ اما در صورتی که این مشکل برای ۲۰ دقیقه ادامه پیدا کند، باید دوباره به دندانپزشک مراجعه کنید.
علاوه بر این، در موارد نادری ممکن است بافت پیوندی با محل پیوند سازگار نباشد و در این صورت ممکن است نیاز به پیوند مجدد به وجود آید. در برخی از مواقع نیز این امکان وجود دارد که پیوند صورت گرفته، از نظر ظاهری متناسب با نظر شما نباشد. شما می‌توانید مجددا با دندانپزشک خود مشورت کنید. در برخی از موارد این امکان وجود دارد که دندانپزشک بتواند بافت پیوند را اصلاح کند تا مطابق با خواسته شما باشد.
آیا پیوند لثه درد دارد؟
میزان دردی که شما پس از جراحی لثه تجربه می‌کنید، به نوع خاص پیوندی بستگی دارد که بر روی لثه شما انجام شده است. در صورتی که هیچ بافتی از سقف دهان شما برداشته نشود، ممکن است هیچ دردی نداشته باشید یا احساس درد کمی را تجربه کنید. در صورتی که بافت همبند از سقف دهان برداشته شود، ممکن است تا چند روز بعد از جراحی احساس ناراحتی داشته باشید که در این حالت، پزشک دارو‌های مسکن یا ضدالتهاب را برای شما تجویز می‌کند تا روز‌های بعد از جراحی راحت باشید.
مراقبت‌های لازم بعد از جراحی پیوند لثه
برای اینکه نتیجه بهتری از این جراحی بگیرید، پیشنهاد می‌کنیم بعد از عمل حتما نکات زیر را رعایت کنید:
- از غذاهای نرم و خنک استفاده کنید.
- تا زمان درمان جراحی پیوند لثه از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن در اطراف ناحیه خودداری کنید.
- از سیگار کشیدن بپرهیزید.
- قسمت مورد نظر را با استفاده از دهانشویه‌‌های آنتی باکتریال شستشو دهید تا مانع ورود باکتری و تشکیل پلاک شود.
- از خوردن غذاهای سفت خودداری کنید.
- از انجام حرکات سنگین و ورزش شدید اجتناب کنید.
چه زمانی می‌توان از نتیجه عمل پیوند مطمئن شد؟
نتایج عمل پیوند لثه معمولاً 4 تا 6 هفته بعد از انجام عمل مشخص می‌شود. برای این منظور، لازم است حدود 8 هفته صبر کنید تا بافت پیوندی به‌طور کامل جوش بخورد و بتوان تعیین کرد که آیا پیوند گرفته است یا خیر. شما می‌توانید روز بعد از جراحی به فعالیت‌های روزمره خود بپردازید؛ ولی برای مراجعه مجدد به جراح خود یک هفته پس از جراحی برنامه‌ریزی کنید تا موفقیت‌آمیز بودن فرایند جراحی و بهبود لثه شما مورد بررسی قرار گیرد. همچنین، شما می‌توانید دو هفته پس از جراحی دندان خود را مثل قبل مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.
سخن پایانی درباره پیوند لثه
همان‌طور که اشاره شد، پیوند لثه نوعی جراحی است که برای درمان لثه‌های عقب‌رفته انجام می‌شود. در صورتی که درد و سوزش لثه‌ها، حساسیت دندان‌ها یا از بین رفتن پوشش ریشه دندان‌ها را تجربه می‌کنید، ممکن است در حال تجربه علائم و نشانه‌های بیماری و تحلیل لثه باشید و باید در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کنید تا تشخیص درستی برای شما دهد.
انجام عمل جراحی پیوند لثه بسیار کوتاه‌مدت است و طول درمان نیز در دو هفته می‌تواند به‌طور کامل انجام شود و نیازمند مراقبت‌های پیشرفته پس از عمل نیست. انتخاب دندانپزشکی که بتواند تمامی اعمال و درمان‌های لازم را به‌موقع و با مواد قابل اطمینان و همچنین با سطح عمیقی از تخصص انجام دهد، برای اطمینان از دریافت یک درمان باکیفیت ضروری است. در همین راستا پیشنهاد می‌کنیم، اگر به دنبال دندانپزشکی دیجیتال در تهران هستید، حتما به مطب دکتر حسینی مراجعه کنید.
