ارتودنسی شاخه‌ای کاربردی از دندانپزشکی است که طی آن دندانها و فک‌هایی که در جای نامناسب قرار گرفته‌اند، اصلاح می‌شوند. به عبارتی دیگر، ابزار ارتودنسی به پیشگیری و اصلاح بی نظمی دندانها، ناهنجاری فک‌ها و الگوهای نامناسب بایت می‌پردازد.
در ارتودنسی به کمک بریس دندان و سایر ابزارهای ارتودنسی، هم‌ترازی غیرطبیعی دندانها و فک اصلاح و درمان می‌شود. ارتودنسی دندان سبب بهبود لبخند و سلامت کلی ناهنجاری‌های دندانی و فکی می‌شود. حال که می‌دانیم ارتودنسی چیست در ادامه این مطلب قصد داریم به بررسی انواع وسایل و تجهیزات ارتودنسی بپردازیم و توضیح دهیم چگونه اصلاح طرح لبخند با ارتودنسی انجام می‌شود. پس، تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
1. بریس ارتودنسی
بریس‌های دندانپزشکی یا «Dental braces» از جمله رایج‌ترین و مهم‌ترین ابزارهای ارتودنسی هستند که برای اصلاح نا‌مرتبی و کج بودن دندانها، مال اکلوژن یا مشکل در فک مورد استفاده قرار می‌گیرند. معمولا از این ابزار ارتودنسی در دوران نوجوانی و زمانی که فک در حال رشد استفاده می‌شود؛ ولی افراد بزرگسال نیز برای اصلاح مشکلات هماهنگی دندان‌های خود از بریس ارتودنسی استفاده می‌کنند.
زمانی که سخن از بریس ارتودنسی به میان می‌آید، معمولا تصویر بریس فلزی در ذهن ما شکل می‌گیرد؛ در حالی که بریس‌های ارتودنسی انواع دیگری نظیر بریس‌های سرامیکی شفاف، بریس‌های زبانی یا لینگوئینال و بریس‌های نامرئی دارند.
نحوه کار با ابزار ارتودنسی
اعمال فشار ثابت به دندانها در طولانی‌مدت، مکانیزم اصلی در درمان با این ابزار ارتودنسی است. در واقع بریس کمک می‌کند تا به مرور زمان و با اعمال فشار، دندانها جابجا شوند. به مرور زمان استخوان‌های فک نیز خود را با این جابجایی‌ها وفق می‌دهند. نصب و استفاده از بریس درد ندارد و نصب آن چیزی بین یک تا دو ساعت طول می‌کشد. هربار که بریس‌ها توسط دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی چک و تنظیم می‌شود، ممکن است تا چند روز احساس درد خفیف داشته باشید.
2. کش ارتودنسی
اگر ارتودنسی کرده باشید، احتمالا کش ارتودنسی را می‌شناسید. کش ارتودنسی که به‌عنوان الاستیک ارتودنسی نیز شناخته می‌شود، یکی دیگر از ابزار‌هایی است که به منظور اصلاح طرح لبخند با ارتودنسی به آن احتیاج داریم. این کش یک نوار لاستیکی کوچک است که باعث می‌شود دندانها طبق فشار یا تنش معینی که بر روی آن ایجاد شده است، تنظیم شوند. اگر بخواهید مطابق برنامه از بریس‌های خود استفاده کنید، کش‌ها بخش مهمی از برنامه درمانی شما هستند.
نحوه کار با کش ارتودنسی
ممکن است اینگونه به نظر برسد که این ابزار ارتودنسی کوچک کمک زیادی به بهبود وضعیت دندانها نمی‌کنند؛ ولی در واقعیت این گونه نیست و این وسیله ابتدایی و به‌ظاهر ساده نقش مهمی در درمان ارتودنسی دارد.
معمولا از این کش‌ها برای عقب یا جلو کشیدن فک‌ها استفاده می‌شود؛ حتی ممکن است برای حرکت یکی از فک‌ها در جهت عرضی از این کش استفاده شود. اگرچه این مرحله یکی از طولانی‌ترین فازهای درمانی نسبت به سایر مراحل دیگر است؛ اما برای داشتن دندان‌های مرتب و هم‌تراز با فک باید با این کش‌ها برای مدتی هم که شده کنار بیایید.
3. براکت ارتودنسی
در روش درمانی ارتودنسی از ابزار و دستگاه‌های مختلفی استفاده می‌شود که یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین این ابزار‌ها، براکت‌های ارتودنسی هستند. براکت‌ها همان نگین‌هایی هستند که دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی آن‌ها را با چسب مخصوص بر روی دندان می‌چسباند تا سیم‌ها داخل آن قرار بگیرد.
براکت‌های ارتودنسی و دندانی از نظر روش اتصال، ماده سازنده و همچنین نوع قرارگیری روی دندانها، با یکدیگر تفاوت دارند و به همین دلیل دارای انواع متفاوتی نظیر براکت فلزی، سرامیکی، پلاستیکی، لینگوال و دیمون هستند.
نحوه کار با براکت ارتودنسی
این ابزار ارتودنسی با توجه به میزان و شدت نامرتب بودن دندانها، فاصله بین دندانها، تعداد دندان‌های کج، جلو یا عقب زده و… مورد استفاده قرار می‌گیرد. براکت به درمان مشکلات فک در نوجوانی و بزرگسالی نظیر اوربایت، کراس بایت، آندربایت، دیپ بایت و اوپن بایت کمک می‌کند. همچنین، براکت می‌تواند نقش موثری در صاف کردن دندان‌های کج و بستن فاصله‌ها داشته باشد.
4. هدگیر ارتودنسی
یکی دیگر از اصطلاحات ارتودنسی، هدگیر ارتودنسی است که یک روش درمانی بسیار مهم و مداوم برای برخی از بیماران است. هدگیر در واقع یکی از تجهیزات ارتودنسی است که از آن بیشتر در اصلاح ناهنجاری‌های فکی استفاده می‌شود؛ چرا که این ابزار ارتودنسی می‌تواند از کشیدن دندان‌های دائمی جلوگیری کند. با اینکه از این استفاده می‌شود؛ ولی هدگیر دندان می‌تواند تا حد زیادی بر رشد و تعادل فک و بافت نرم صورت تأثیر بگذارد.
نحوه کار با هدگیر ارتودنسی
گاهی اوقات بریس ها و تجهیزات داخلی ارتودنسی به تنهایی قادر به حرکت دادن دندانها و هدایت آن‌ها نیستند. در چنین موقعیتی از هدگیر به‌عنوان یک ابزار ارتودنسی قوی استفاده می‌شود. هدگیر نیروهایی را ایجاد می‌کند که رشد صورت و فک را در جهت مطلوب هدایت می‌کنند. علاوه بر آن، از هدگیر برای حرکت دادن دندانها به موقعیت‌های بهتر یا جلوگیری از حرکت دندانها استفاده می‌شود.
5. پلاک نگهدارنده و ریتینر بعد از ارتودنسی
ریتینرها (پلاک نگهدارنده) یکی دیگر از ابزارهای ارتودنسی هستند که به صورت سفارشی طراحی می‌شوند و به منظور نگه داشتن دندان‌های شما در جای خود استفاده می‌شوند. در واقع شما بعد از به پایان رسیدن درمان ارتودنسی و پس از برداشتن بریس، به استفاده از ریتینر یا نگهدارنده ارتودنسی نیاز دارید. پلاک نگهدارنده یا ریتینر در انتهای دوره درمان ارتودنسی برای حفظ نتایج به‌دست‌آمده به کار برده می‌شود.
پلاک نگهدارنده دائمی، ریتینر هالی، ریتینر شفاف و پوزیشنر جزو انواع ریتینر هستند که بعد از به پایان رسیدن ارتودنسی از آن‌ها استفاده می‌شود.
نحوه کار با پلاک نگهدارنده ارتودنسی
استفاده از این ابزار ارتودنسی می‌تواند آزاردهنده باشد، اما این در مقایسه با این که مجبور باشید دوباره از نو ارتودنسی کنید، کار منطقی‌تری به نظر می‌رسد. ریتینرها بعد از ارتودنسی برای ثابت ماندن دندانها تجویز می شوند. استفاده طولانی مدت از ریتینر باعث می‌شود تغییر در موقعیت دندانها در اثر افزایش سن کاهش یابد. هر چه مدت بیشتری از نگهدارنده استفاده شود، دندانها نیز زمان طولانی‌تری مرتب خواهد بود.
6. موم ارتودنسی
یکی دیگر از ابزارهای مورد نیاز ارتودنسی موم است که در کودکان و افراد بزرگسال به منظور محافظت از بافت لثه‌ها و سایر بافت‌های داخل دهان در برابر براکت‌ها و سیم‌های برجسته ارتودنسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع موم ارتودنسی راه‌حل زخم‌های جزئی حاصل از سیم‌هاست. موم دندان حتی برای افرادی که دندان مصنوعی جزئی دارند نیز مفید است.
این موم ترکیبی از مواد طبیعی و مصنوعی است و از گیاهانی مثل کارنائوبا یا از موم حیواناتی مثل زنبور عسل یا منابع معدنی مورد استفاده در پارافین و موم‌های میکروکریستالین ساخته می‌شود. معمولا این مواد طبیعی را در ترکیب با رزین‌ها یا مواد دیگری که ویژگی‌های فیزیکی مطلوبی دارند، در ساخت این ابزار ارتودنسی به کار می‌برند.
نحوه کار با موم ارتودنسی
همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، موم ارتودنسی با چسبیدن به براکت‌ها، سیم ارتودنسی دندان، قلاب‌ها و لیگاتورها از ایجاد زخم و ناراحتی در دهان بیمار هنگام استفاده از ارتودنسی پیشگیری می‌کند. استفاده از موم ارتودنسی تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که لایه‌های خارجی دهان به حضور ارتودنسی عادت کنند و مقاوم شوند.
سخن پایانی در مورد ابزار ارتودنسی
برای درمان ارتودنسی از ابزار و وسیله‌های مختلفی استفاده می‌شود تا در نهایت دندانها به جایگاه مطلوب انتقال بیابند و با فک هم تراز شوند. اصطلاحات ارتودنسی زیاد هستند و ما در این مطلب به 6 ابزار ارتودنسی رایج و پرکاربرد اشاره کردیم و نحوه کارکرد آن‌ها را برای شما توضیح دادیم. در صورتی که شما هم به دنبال اصلاح طرح لبخند با ارتودنسی هستید و به دنبال پیدا کردن بهترین دندانپزشک غرب تهران هستید، توصیه می‌کنیم به کلینیک دیجیتال دکتر سید محمدرضا حسینی مراجعه کنید.
